Zoeken in dit blog

vrijdag 16 oktober 2015

Ik 'verhef je stem' door beter te luisteren

Hoe maak ik me verstaanbaar zonder meer-van-hetzelfde?

 
Raise your voice is het thema van Blog Action Day dit jaar. Een heel begrijpelijk thema in een roerige tijd met een kakofonie van oordelen, emoties, behoeftes en argumenten. Tegelijk roept het weerstand bij me op: als ik mijn stem verhef wordt het lawaai alleen maar erger. Als mijn doel is om gehoord te worden, wat kan ik dan doen? Ik gebruik net als in eerdere blogs de indeling Verwoorden, Verdiepen, Verbeelden, Verbinden, Vormgeven en Verwezenlijken.

1-Verwoorden

De behoefte om gehoord te worden is begrijpelijk. En wanneer die behoefte niet is vervuld heb ik de logische neiging om harder te praten. Ik doe dat ook, al ben ik er niet trots op. Het idee dat ik niet gehoord zal worden kan op een bepaald moment wel eens onverdraaglijk zijn en dan wil je zo snel mogelijk dat euvel herstellen. Verder heb ik, net als iedereen, de behoefte om iets bij te dragen aan het grotere geheel. Daarvoor is contact nodig, om duidelijk te maken wat je voor anderen kunt doen en wat je van ze vraagt. Bovendien gaat het ook nog om veiligheid: als je niet wordt gehoord kan dat worden opgevat als een vorm van buitensluiten en dat is emotioneel zwaar.

Er is dus sprake van drie behoeftes: aandacht, zingeving en veiligheid. Kom ik met stemverheffing tegemoet aan die behoeftes of kan dat beter op een andere manier? Hoe maak ik mijn schreeuw om aandacht verstaanbaar en hoe hoor ik de ander?

2-Verdiepen

Stemverheffing is allesbehalve nieuw, de neiging ertoe dateert niet van vandaag of gister. Mensen dachten altijd al hun boodschap kracht bij te zetten door macht in te zetten. Stemvolume is een stukje macht. Macht tegen macht, meer van hetzelfde. Net als bij de inzet van andere drukmiddelen (cynisme, wapens) is er kans dat het zicht op de inhoud verloren gaat. Het doet denken aan de natuur, waar de strijd om een vrouw of een territorium wordt beslist door het recht van de sterkste. Fysieke kracht wint van logica en argumenten.



Een politicus waarvan bekend is dat hij zich graag bedient van stemverheffing en krachttermen is Geert Wilders. Ooit bestreed hij het standpunt van een ander Kamerlid met de aanduiding 'die verschrikkelijke Job Cohen', zonder verdere toelichting. Deze aanpak leverde hem recent weer een paar zetels op, volgens Politiek Blog.

Overschreeuwen

In dit fragment van het NOS journaal betitelt hij de zogenaamde 'constructieve oppositie' als 'destructieve oppositie' (na 0.25 seconden). Communicatief gezien is dit opmerkelijk omdat Wilders altijd zichzelf positioneert als degene die het kabinet onderuit haalt. Bovendien roept hij hiermee een bepaalde sympathie op voor het kabinet dat moet samenwerken met deze partijen. Schreeuwen kan dus ook averechts werken, al is dat in dit geval waarschijnlijk een sluipend proces.

Het is natuurlijk heel gemakkelijk om rechts te bestempelen als schreeuwers. Doen anderen dat niet? Zeker wel: Christenen hebben het lied Verhef je stem over de strijd met een onbekende vijand (tekst staat hier en er is ook een versie op youtube).

Strijdlied

De ideële organisatie Oxfam Novib pleit voor stemverheffing tegen haatzaaien. En dan is er nog het linkse strijdlied Zo hard als je kan (zoek met Ctrl-F). Gelukkig wordt daarin een evenwichtige positie gekozen tussen 'doden namens de goden' en 'haatzaaien om vuur op te laaien', maar een sensitief luisterliedje is het nou ook weer niet.

3-Verbeelden

De neiging tot stemverheffing heeft met veiligheid te maken, schreef ik hierboven. Ik kan me niet veilig voelen als er een kans is dat ik mensen met haatgevoelens tegenkom: stel dat ze gewapend zijn met een bom. De vraag is dan niet of ik ze hun gang laat gaan, de vraag is welke rol mijn stemvolume kan spelen om mezelf en anderen te beschermen. Mijn stem zal het afgaan van bommen niet voorkomen en kan ook het geluid ervan niet overtreffen of doen verstommen.

Argumenten, behoeftes, visie

De oplossing ligt voor mij dus niet in de hardste stem, maar in de richting van argumenten, behoeftes en visie. Als we elkaar kunnen vertellen waar we heen willen en begrijpen wat er voor nodig is om daar te komen, hoeven we alleen nog de mogelijkheden creatief te combineren. Dan kan de lamme de blinde leiden, terwijl die de lamme draagt.

Kortom, ik hoop te horen wat een ander schreeuwt, gilt of brult …. van woede, verdriet, onmacht of plezier, zonder dat ik daartoe zelf overga. Al zal dat best wel eens gebeuren. En ik vind de vraag waarom dit gebeurt belangrijker dan wat er letterlijk wordt gezegd. Te midden van die oorverdovende signalen wil ik harthorend zijn, zodat het gebruik van oorverdovende middelen steeds meer kan worden voorkomen.

4-Verbinden

Kortom: laten we stemverheffing niet promoten en evenmin verbieden, maar er juist de ruimte voor geven. Dan kunnen we een sfeer scheppen van aandacht waarin iedereen zich gehoord voelt. Wie geen gehoorapparaat nodig hebt, kan de stem van een ander het beste verheffen door beter te luisteren.

5-Vormgeven

Hoe kunnen we dat concreet aanpakken? Enkele mogelijkheden:
  • er is de uitspraak van Stepen Covey “First seek to understand (zie beeld) …” Ook al zit je nog zo vol met irritatie, angst of verdriet, besef dat dit voor de ander ook kan gelden. Luister eerst en spreek daarna
  • er zijn waardevolle technieken als NVC, TA en de Roos van Leary waarover ik op een andere website uitleg heb gegeven
  • stel je oordeel uit. Zolang je niet in de schoenen van de ander hebt gestaan kun je niet oordelen over diens intenties en overwegingen. Een oordeel uitstellen is niet gemakkelijk, maar iedere seconde telt … zelfs een fractie van een seconde is al winst.

6-Verwezenlijken

Kies uit het volgende mogelijkheden één tip op één lijstje en ga daarmee aan de slag: iets wat je aanspreekt. Het is een willekeurige selectie van links naar zinvolle tips:
Links
Een eerder blog over NVC is: Willen we geweld lozen? 
http://www.blogactionday.org/
Klik voor de website van Blog Action Day.